Akran Zorbalığı Nedir?
Çocuğun veya ergenin kendi yaş grubundaki diğer kişi veya kişilere karşı olan fiziksel, sözel veya ilişkisel saldırganlık davranışlarının tümü akran zorbalığı olarak tanımlanır. Bir kişi tarafından uygulanabileceği gibi bir grup tarafından da bir kişiye şeklinde görülebilir. Bu saldırganlık davranışları:
- Kişiye küçük düşürücü lakaplar takması
- Dış görünüşüyle alay etmesi
- Tehdit ve şantajda bulunması
- Fiziksel şiddet uygulaması
- Şiddet kullanarak istediğini yaptırma
- Hakkında gerçekdışı olumsuz dedikodular çıkarma
- Kişisel eşyalarına el koyma ve zarar verme şeklinde örneklenebilir.
Akran zorbalığına uğrayan çocuklar genellikle yaşadıkları bu olumsuz durumu bir yetişkine anlatmaya çekinirler. Bunun birçok sebebi olabilir: yetişkinlerin kendisine inanmayacağı inancı, şikayet ettiği anlaşılırsa daha sert zorbalıklara maruz kalacağı korkusu, zorbalar yerine kendisinin cezalandırılacağı korkusu vb. Sessiz kalıp zorbalığa boyun eğdiklerinde de durum kendileri için içinden çıkılmaz bir hal alabilmektedir. Sürekli olarak zorbalığa maruz kalmak mağdur çocuğun psikolojisini buna bağlı olarak da aile ve sosyal ilişkilerini, okul yaşantısını olumsuz etkileyeceği için bu durumun erken farkına varıp önlemini almak önemlidir.
Akran Zorbalığına Uğrayan Çocukta Görülen Belirtiler Nelerdir?
Akran zorbalığına uğrayan çocukları mağdur çocuk olarak nitelendirilebilir. Mağdur çocuklarda görülen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- En sık görülen belirti çocuğun evden çıkmak ve okula gitmek istememesidir.
- Arkadaşlarından uzaklaşarak içine kapanma, sınıf ortamında kimseyle konuşmak istememe
- Özgüven düşüklüğü
- Sürekli olarak mutsuzluk, bezmişlik ve depresif davranışlarda bulunma
- Derslerine yeteri kadar odaklanamama ve okul başarısının düşmesi
- Fiziksel yaralanmalar
- Kitap, defter, kalem gibi özel eşyalarında eksiklik veya okul kıyafeti, çantasında yırtılma, yıpranma vs.
Akran Zorbalığı Çeşitleri Nelerdir?
Akran zorbalığı çeşitleri;
- Fiziksel zorbalık
- Sözel zorbalık
- Psikolojik/duygusal zorbalık
- Cinsel zorbalık
- Siber zorbalık şeklinde sıralanabilir.
Fiziksel zorbalık: Zorbanın, mağdura karşı itme, düşürme, vurma, saçını çekme, ısırma, tekme atma, tükürme gibi fiziksel şiddet içeren davranışlarda bulunmasıdır. Mağdurun eşyalarına el koyma, zarar verme, izinsiz alma gibi davranışları da bu türün içinde sıralayabiliriz.
Sözel zorbalık: Genellikle en sık görülen zorbalık çeşididir. Fiziksel özellikleriyle dalga geçme, küfür ve hakaret içerikli konuşma, tehdit etme, herkesin içinde küçük düşürücü cümleler kurma, lakap takma, giyim kuşamı ile dalga geçme gibi sözel şiddet içerikli davranışların tümünü kapsar.
Psikolojik/duygusal zorbalık: Mağduru küçük düşürme, hakkında dedikodu çıkarma, sosyal ortamlardan dışlayarak yalnız bırakma, herkesin içinde utandıracak söylemlerde bulunma, görmezden gelme, diğerlerini ona karşı kışkırtma, onunla konuşmama gibi kişinin sosyal ortamlardan izole olmasına neden olana davranışların tümünü psikolojik/duygusal zorbalık şeklinde sıralayabiliriz.
Cinsel zorbalık: Mağdura cinsel içerikli küfretme, sözlü veya fiziksel yolla cinsel tacizde bulunma veya buna teşebbüs etme, giysilerini istediği dışında çıkartma gibi davranışları kapsar.
Siber zorbalık: Günümüzde teknolojinin de gelişmesiyle oldukça yaygınlaşan bir zorbalık türü halinde gelmiştir. Bu, sadece çocukların değil yetişkinlerin de sıklıkla maruz kaldığı bir zorbalık türüdür. Bir kişinin sosyal medya hesaplarını ele geçirme, kişiyi sahte hesaplarla rahatsız etme, paylaşımlarının altına olumsuz ve genellikle hakaret içerikli yorum yapma, kişinin izni dışında uygunsuz fotoğraflarını çekip sosyal medyada yayınlama gibi davranışlar siber zorbalığa örnek verilebilecek davranışlardır.
Akran Zorbalığı Nedenleri Nelerdir?
Bir çocuğun akran zorbalığına başvurmasının birden çok nedeni olabilir. Bunları kısaca sıralamak gerekirse;
Zorbalığa başvuran çocuk ailesinden yeteri düzeyde sevgi almamış, ihmal edilmiş, görmezden gelinmiş bir çocuk olabilir. Aile ilişkilerinin kötü olmasına da bağlı olarak kendini sevmiyor olabilir. Bu sebeple akranlarına şiddet uygulayarak kendini ailesine kanıtlama ve gösterme çabası içindedir.
Aile içinde ihmal edilmiş çocuklardan farklı evde olarak sürekli olarak her istediği yapılan “kral çocuk” diye tabir edilen çocuklarda da akran zorbalığına başvurma sıklıkla görülür. Çocuk istediği şey olmadığında bunu oldurmak için akranlarına şiddet uygulayacaktır.
Özellikle ergenlik döneminde akranları içinde popüler olmak ve sert, yıkılmaz bir imaj sergilemek bir ergen için çok önemlidir. Bu şekilde akranlarına zorbalık uygulayarak havalı ve popüler birisi olacağını düşündüğü için buna başvuruyor olabilir.
Çocuğun bir takım psikolojik sorunlarının veya davranış bozukluğunun olması akran zorbalığına başvurma nedenlerinden biridir.
Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yolları
Akran zorbalığı ile baş etme konusunda en büyük görev ebeveynlere ve öğretmenlere düşmektedir.
Çocuklar akran zorbalığına maruz kaldıklarını aileleriyle kolay kolay paylaşmazlar. Bu sebeple çocukla sürekli olarak iletişim halinde olmak, ona güven vermek ve onu gözlemlemek önemlidir. Ayrıca çocuğa zorbalık konusunu basit ve açıklayıcı bir şekilde anlatmak, böyle bir durumla karşı karşıya kaldığında güvendiği bir yetişkinle bu konuyu konuşmasını söylemek önlem almak açısından önemlidir. Çocuğunun akran zorbalığına maruz kaldığını fark eden bir ebeveynin yapması gereken ilk şey çocuğun ruh sağlığının zarar görmesini önlemek için bir uzmana başvurmaktır.
Akran zorbalığı uygulayan bir çocukla baş edebilmek için sadece öğretmenin veya sadece ebeveynin çabası yeterli olmayacaktır. Muhakkak bir uzmandan psikolojik destek alınmalı ve bu süreç aile ile iş birliği halinde yürütülmelidir.
PSİKOLOG YEKBUN OPAN
Randevu için lütfen arayınız.